Obszary działalności
W 1997 r. rozpoczęto proces demonopolizacji polskiego rynku energii elektrycznej. Doprowadził on do jego podziału na poszczególne obszary: wytwarzania, przesyłu i dystrybucji oraz handlu energią.
Rynek energii elektrycznej to wytwarzanie, przesył i dystrybucja oraz obrót energią elektryczną.
Większość energii elektrycznej na polskim rynku wytwarzana jest w dalszym ciągu w oparciu o paliwa konwencjonalne tj. węgiel kamienny oraz brunatny. Wyczerpywanie się zasobów paliw kopalnianych oraz problem nadmiernej emisji dwutlenku węgla powodują jednak, że rośnie rola odnawialnych źródeł energii (OZE) w produkcji energii. W ostatnich latach wzrosła w Polsce świadomość szkód środowiskowych spowodowanych przez energię konwencjonalną, a członkostwo w Unii Europejskiej stworzyło dodatkowy impuls do restrukturyzacji polskiego sektora energetycznego.
Energia odnawialna jest uzyskiwana dzięki naturalnym, powtarzającym się procesom przyrodniczym. Zgodnie z Prawem energetycznym odnawialne źródło energii wykorzystuje w procesie przetwarzania energię wiatru, promieniowania słonecznego, aerotermalną, geotermalną, hydrotermalną, fal, prądów i pływów morskich, spadku rzek oraz energię pozyskiwaną z biomasy, biogazu pochodzącego ze składowisk odpadów, a także biogazu powstałego w procesach odprowadzania lub oczyszczania ścieków albo rozkładu składowanych szczątków roślinnych i zwierzęcych.
Rozwój wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł wynika z potrzeby ochrony środowiska oraz wzmocnienia bezpieczeństwa energetycznego. Celem działań w tym zakresie jest zwiększenie wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych, wspieranie rozwoju technologicznego i innowacji, tworzenie możliwości rozwoju regionalnego oraz większe bezpieczeństwo dostaw energii, zwłaszcza w skali lokalnej.
Ze zobowiązań wynikających m.in. z pakietu klimatycznego 3 x 20 wynika, że do 2020 r. Polska ma obowiązek uzyskać 15% udział OZE w zużyciu energii. Dążenie do zwiększenia udziału tych źródeł w bilansie produkcji energii elektrycznej w kraju, ze względu na wysokie koszty inwestycji, wymaga stosowania odpowiednich systemów wsparcia, będących gwarancją ich systematycznego rozwoju.
Przesyłanie energii elektrycznej oznacza jej transport sieciami przesyłowymi (do sieci dystrybucyjnych lub odbiorców końcowych przyłączonych do tych sieci). Dystrybucja energii polega na jej transporcie do odbiorców końcowych z wykorzystaniem sieci dystrybucyjnych.
Zgodnie z Prawem energetycznym wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej wymaga uzyskania koncesji Prezesa URE. Głównymi dystrybutorami energii elektrycznej w Polsce są: Enea Operator sp. z o.o., TAURON Dystrybucja SA, PGE Dystrybucja SA oraz ENERGA-OPERATOR SA.
Obrót energią elektryczną stanowi działalność gospodarczą, wymagającą uzyskania koncesji Prezesa URE, polegającą na hurtowym lub detalicznym handlu energią. Handel energią elektryczną w Polsce odbywa się w trzech zasadniczych segmentach rynku energii: rynku kontraktowym, rynku giełdowym oraz rynku bilansującym.
Handel energią na rynku kontraktowym odbywa się na podstawie kontraktów dwustronnych (umów) zawieranych pomiędzy wytwórcami energii, a firmami handlującymi energią oraz Klientami finalnymi.
Rynek giełdowy obejmuje handel na giełdzie energii (Towarowej Giełdzie Energii SA). Handel energią na TGE odbywa się głównie na tzw. Rynku Dnia Następnego (RDN). RDN prowadzony jest na dzień przed dobą, w której następuje fizyczna dostawa energii.
Rynek Bilansujący jest specyficznym obszarem rynku energii, na którym następuje bilansowanie różnic pomiędzy transakcjami zawartymi między poszczególnymi uczestnikami rynku, a rzeczywistym zapotrzebowaniem na energię elektryczną.
Rynek energetyczny w Polsce tworzą głównie cztery grupy energetyczne: Enea, PGE, TAURON, ENERGA.
Główne grupy energetyczne
